Informator dla Diabetyka - nr. 23, Cukrzyca, Informator dla Diabetyka
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
DLA DIABETYKA
Nr 23
dr n. med. Bogumi³ Kiss
Polskie Stowarzyszenie Diabetyków
Spis treœci
Epidemiologia cukrzycy
2
Dzia³anie insuliny
2
S³odki magazyn
3
Mêki Tantala czyli g³ód w obfitoœci
3
Kryteria diagnostyczne cukrzycy
4
Typy cukrzycy
4
Cukrzyca typu 1
5
Leczenie cukrzycy typu 1
6
Najwa¿niejsze zasady diety w cukrzycy typu 1
8
Wysi³ek fizyczny a cukrzyca
9
Cukrzyca i na³ogi
9
Prewencja cukrzycy typu 1
10
Szczepienia ochronne
10
1
¹
dr n. med. Bogumi³ Kiss
, NZOZ „Na Swobodnej"
w Bia³ymstoku, specjalista chorób dzieci,
specjalista medycyny rodzinnej
Cukrzyca (diabetes mellitus) znana jest od czasów
staro¿ytnych, a pierwszy opis tej choroby ukryty by³
w egipskich hieroglifach pochodz¹cych z 1550 roku p.n.e.
Diabetes znaczy tyle co p³yn¹cy, a mellitus – s³odki jak miód.
Niektórzy t³umacz¹ tê nazwê ³aciñsk¹ jako „s³odki
wielomocz". W owych czasach chorobê tê wykrywano
poprzez badanie moczu, a jedyn¹ metod¹ leczenia by³
wówczas alkohol obni¿aj¹cy zawartoœæ cukruwe krwi.
Cukrzyca jest to przewlek³a choroba metaboliczna
polegaj¹ca na zwiêkszonym stê¿eniu glukozy we krwi. Stan
ten jest spowodowany zaburzeniem wydzielania lub
dzia³ania hormonu zwanego insulin¹, produkowanej
i wydzielanej przez komórki
â wysp
Langerhansa trzustki.
Epidemiologia cukrzycy
W Polsce na cukrzycê typu 2 choruje ok. 2 miliony osób,
z czego oko³o po³owa jeszcze o tym nie wie. Z najnowszych
informacji Instytutu Health Consumer Powerhousa wynika,
¿e w Europie cukrzyca dotyczy nawet 4 % populacji.
Oczekuje siê, ¿e liczba chorych bêdzie ca³y czas ros³a wraz ze
wzrostem liczby osób oty³ych i spadkiem aktywnoœci
fizycznej. Jeszcze kilkanaœcie lat temu cukrzyca typu 2 by³a
uwa¿ana za chorobê ludzi starszych, dziœ coraz czêœciej
dotyka m³odych osób.
Dzia³anie insuliny
Hormon ten odkryty zosta³ w 1922 roku przez noblistê
Fredericka Bantenga i Charlesa Besta. Insulina wydzielana
jest do krwi w ma³ych iloœciach przez ca³¹ dobê, w oparciu
o pracê w³asnego, biologicznego zegara. Jednak
najwa¿niejszym bodŸcem do wydzielania tego hormonu jest
poposi³kowe zwiêkszenie stê¿enia glukozy we krwi. Dziêki
wzrostowi wytwarzania insuliny i jej wp³ywowi na komórki
efektorowe w¹troby i miêœni szkieletowych, zwiêksza siê
transport glukozy do ich wnêtrza, co obni¿a jej poziom we
krwi. A owe komórki w takich okolicznoœciach otrzymuj¹
potê¿n¹ energiê niezbêdn¹ ka¿demu z nas do normalnego
funkcjonowania. To dlatego w osoczu krwi zdrowego
cz³owieka, niezale¿nie od tego co i ile zje podczas posi³ku,
zawartoœæ cukru bêdzie utrzymywana w normie.
2
Choroba s³odkim miodem p³yn ca
S³odki magazyn
Podczas jedzenia i przez nastêpne 2 – 3 godziny, glukoza
pochodz¹ca z pokarmu zu¿ywana jest przez owe komórki
jako paliwo. W tym samym czasie odnawiane s¹ zapasy
glikogenu (ale bez udzia³u insuliny), w których
magazynowana jest glukoza. Po up³ywie 3 – 5 godzin od
posi³ku dochodzi do obni¿ania siê zawartoœci tego cukru
w osoczu krwi. Ale po to w³aœnie jest zgromadzony glikogen,
m. in. w w¹trobie, aby z niego organizm móg³ zaczerpn¹æ
glukozê, w celu utrzymania sta³ego jej poziomu we krwi. Tak
odzyskany z w³asnych zapasów cukier zasili przede
wszystkim mózg (i w tym przypadku bez udzia³u insuliny).
Mêki Tantala czyli g³ód w obfitoœci
Gdy w organizmie brakuje insuliny to dochodzi do
przedziwnej sytuacji. Otó¿ osocze krwi zawiera nadmiern¹
iloœæ glukozy co nazwano hiperglikemi¹, ale nie mo¿e ona
w ¿aden sposób wejœæ do niektórych komórek zwanych
insulinozale¿nymi, poniewa¿ brak jest klucza do zamka, bo
tak¹ rolê pe³ni insulina. Nale¿¹ do nich miêdzy innymi ciê¿ko
pracuj¹ce komórki miêœni grzbietu i koñczyn, tkanki
t³uszczowej i inne. Tworzy siê wiêc b³êdne ko³o, poniewa¿
najpierw w¹troba, a nieco póŸniej miêœnie zostaj¹
zaalarmowane o braku glukozy, wiêc próbuj¹ ratowaæ
sytuacjê, poprzez uwalnianie ze swych glikogenowych
zapasów kolejnych porcji cukru. Jest to niedŸwiedzia
przys³uga, bo stê¿enie glukozy we krwi nadal roœnie, a drzwi
do niektórych komórek organizmu s¹ ca³y czas zamkniête bo
przecie¿ brak jest nadal insulinowego klucza. Przera¿one t¹
sytuacj¹ komórki organizmu „wykombinowa³y" w takich
sytuacjach, ¿e uchroniæ je przed zag³ad¹ mog¹ obecne w nich
bia³ka i t³uszcze. Stanowi to przecie¿ alternatywne, niez³e
Ÿróde³ko energii, bo na glukozê nie ma co liczyæ. No to
wówczas zaczynaj¹ dzia³aæ nies³ychanie skomplikowane
systemy pozyskiwania energii chocia¿by poprzez
rozk³adanie na czynniki pierwsze wspomnianych bia³ek
i t³uszczów. Ale nie ma ró¿y bez kolców. Z rozpadu t³uszczów
powstaj¹ niestety substancje uboczne czyli cia³a ketonowe,
które zakwaszaj¹ krew prowadz¹c do fatalnych dla zdrowia
zaburzeñ metabolicznych w postaci kwasicy ketonowej
i zawsze groŸnej dla ¿ycia œpi¹czki!
Nie wszystkie jednak komórki i tkanki wymagaj¹
insulinowego klucza. Wœród tych niezale¿nych znajduj¹ siê
miêœnie jêzyka, miêœnia sercowego, przepony, ga³ki ocznej,
krwinki bia³e i czerwone czy tkanki mózgowej.
3
[ Pobierz całość w formacie PDF ]