Informator dla pacjentów z alergią, Alergologia i Pulmonologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
www.polfawar.com.pl
giczny nie¿yt nosa oraz alergiczne zapale-
nie spojówek. Czêstym powik³aniem nie
leczonych alergii jest astma oskrzelowa.
3/ Alergeny kontaktowe
–
substancje,
z którymi mamy do czynienia po-
przez dotyk: detergenty, œrodki che-
miczne, lateks, nikiel, kobalt, ce-
ment, klej i inne.
Analogicznie do rodzajów alerge-
nów rozró¿nia siê nastêpuj¹ce typy
alergii:
Rodzaje alergenów:
1/ Alergeny pokarmowe, czyli wszystkie
te substancje, które cz³owiek zjada
i wypija. Do najczêstszych nale¿¹: mle-
ko i jego przetwory, jaja, miêso cielêce
i wo³owe, orzechy (zw³aszcza ziemne),
cytrusy, truskawki, kiwi, pomidory,
marchew, ziemniaki, soja, warzywa
str¹czkowe, zbo¿a, owoce morza, cze-
kolada, kakao, produkty spo¿ywcze
zawieraj¹ce œrodki konserwuj¹ce (s³o-
dycze, wino, barwione napoje, kie³ba-
sa, wêdliny, konserwy).
1) Alergia pokarmowa
– nietolerancja
organizmu wobec wybranych sk³adni-
ków wystêpuj¹cych w po¿ywieniu. Aler-
gia ta wystêpuje u oko³o 10% populacji,
w tym w 3% u dzieci.
Ogromny zakres zastosowania leków
stworzy³ niespotykany wczeœniej rodzaj
alergii
–
alergiê lekow¹. Do najczêœciej
spotykanych alergenów lekowych nale-
¿¹: aspiryna, penicylina, paracetamol, in-
sulina, nowokaina, sulfonamidy.
Przebywanie wœród krzewów i drzew jest
szczególnie uci¹¿liwe dla alergików.
Przyczyny alergii
Przyczyny powstawania reakcji alergicz-
nych nie s¹ do koñca wyjaœnione. Wia-
domo, ¿e na wyst¹pienie alergii ma
wp³yw kilka czynników:
❑ genetyczny
, czyli predyspozycje ro-
dzinne
❑
Uk³ad odpornoœciowy, inaczej uk³ad im-
munologiczny cz³owieka ma za zadanie
chroniæ organizm przed dzia³aniem czyn-
ników obcych
–
wirusów, bakterii, infek-
cji, substancji toksycznych itp.
W chwili rozpoznania przez organizm
tych czynników rozpoczyna siê produkcja
przeciwcia³ IgE, które powinny zwalczyæ
szkodliwe mikroorganizmy. Nie zawsze
jednak tak siê dzieje. U osób ze sk³onno-
œci¹ do alergii organizm nie potrafi roz-
ró¿niæ substancji niebezpiecznych od zu-
pe³nie nieszkodliwych. Przeciwcia³a IgE
pozostaj¹ we krwi oraz p³ynach ustrojo-
wych na sta³e. Na skutek tej obecnoœci
dochodzi do pobudzenia komórek
i uwolnienia tzw. mediatorów, np. hista-
miny, która w g³ównej mierze przyczynia
siê do reakcji alergicznych. Zatem alergia
to nieprawid³owa reakcja organizmu na
dzia³anie czynników wewnêtrznych i ze-
wnêtrznych zwanych alergenami.
Obecnie cechy alergii stwierdza siê
u oko³o 25% populacji. Dominuj¹ aler-
2/ Alergeny wziewne
–
substancje wdy-
chane przez cz³owieka, np. py³ki ro-
œlin, kurz (dok³adnie odchody rozto-
czy kurzu domowego), sierϾ zwie-
rz¹t, pierze, zarodniki pleœni i grzy-
bów.
psychiczny
– nadmiar sytuacji streso-
wych w codziennym ¿yciu powoduje, ¿e
hormon stresu –
adrenalina
– jest stale
obecny w organizmie. Nadnercza,
w których wytwarzana jest adrenalina
pracuj¹ wiêc bez wytchnienia i nie s¹
w stanie wytworzyæ takiej iloœci tego hor-
monu aby zwalczyæ histaminê, g³ównego
winowajcê reakcji alergicznych.
Czêstymi pokarmami uczulaj¹cymi
s¹ mleko i jego przetwory.
Najprostszym sposobem ustrzegania siê
przed tego typu alergi¹ jest wyelimino-
wanie niepo¿¹danych produktów z co-
dziennej diety. Nie jest to jednak takie
proste. Spo¿ywana przez nas ¿ywnoœæ za-
wiera tysi¹ce ró¿nych cz¹steczek che-
micznych, z których teoretycznie ka¿da
mo¿e wywo³aæ uczulenie. Znalezienie
w³aœciwej, nieakceptowanej przez orga-
nizm substancji jest bardzo trudne.
Jeœli po ka¿dorazowym zjedzeniu np. tru-
skawek obserwuje siê zmiany na skórze,
ró¿nego rodzaju wysypki z towarzysz¹-
cym œwi¹dem, rozpoznanie substancji
Pylenie roœlin trwa przez wiêksz¹ czêœæ roku.
Jednak wiosn¹ i latem objawy
alergii wziewnej s¹ najbardziej zaostrzone.
Wp³yw na powstawanie alergii mog¹
mieæ tak¿e: zanieczyszczenie œrodowiska
naturalnego, przede wszystkim w krajach
wysoko rozwiniêtych oraz, co mo¿e wy-
dawaæ siê dziwne, nadmierna higiena,
zbyt du¿a iloœci przyjmowanych szcze-
pieñ i leków. Efektem tego jest brak sty-
mulacji uk³adu immunologicznego, który
po prostu nie mo¿e pracowaæ prawid³o-
wo, gdy¿ nie podejmuje walki z czynnika-
mi zewnêtrznymi.
2
Praktyczny informator dla pacjentów z alergi¹
Praktyczny informator dla pacjentów z alergi¹
3
uczulaj¹cej jest ³atwe. Jeœli jednak wystê-
puj¹cych objawów nie ³¹czy siê z kon-
kretnym produktem ¿ywnoœciowym zna-
lezienie alergenu jest bardziej z³o¿one.
Podczas wizyty lekarskiej nale¿y dok³a-
dnie okreœliæ swoje dolegliwoœci oraz ich
nasilenie, w obrazowy sposób opisaæ ob-
jawy. Lekarz powinien zebraæ szczegó³o-
wy wywiad dotycz¹cy trybu ¿ycia, histo-
rii przebytych chorób, diety, przyjmowa-
nia leków.
mow¹. Aby u³atwiæ sobie tê czynnoœæ do-
brym sposobem jest rozpoczêcie prowa-
dzenia szczegó³owego dziennika,
w którym nale¿y notowaæ wszystkie kon-
sumowane produkty oraz wszelkie reak-
cje po ich spo¿yciu i ewentualny czas wy-
st¹pienia reakcji. Dziennik nale¿y uzupe³-
niaæ przez co najmniej kilka tygodni. Pro-
wadzone notatki bêd¹ z pewnoœci¹ po-
mocne w wywiadzie lekarskim.
'na mokro", unikaæ poœcieli z naturalne-
go pierza i, w miarê mo¿liwoœci, zlikwido-
waæ zas³ony, narzuty, kotary, dywany,
materace, w których ³atwo gromadzi siê
kurz.
Alergicy uczuleni na naskórek, mocz, œli-
nê lub gruczo³y potowe i ³ojowe zwierz¹t
powinni unikaæ kontaktu z nimi. Najczês-
tszymi winowajcami alergii pochodzenia
zwierzêcego s¹: œwinki morskie, koty,
ma³e gryzonie jak np. myszki, szczurki,
chomiki, króliki, a tak¿e psy i ptaki do-
mowe.
Pomocne w dolegliwoœciach alergicz-
nych mog¹ byæ tak¿e leki antyhistamino-
we, które bez recepty mo¿na nabyæ w ap-
tekach (np. Allertec WZF).
Typowe objawy w alergii pokarmo-
wej:
wysypka z towarzysz¹cym uczuciem
pieczenia, swêdzenia, pokrzywka, nud-
noœci, wymioty, biegunka lub zaparcia,
kolki, bóle g³owy, skurcze ¿o³¹dka; u ma-
³ych dzieci: czerwone, szorstkie plamy na
policzkach, w pachwinach, w zgiêciach
r¹k i nóg, na poœladkach; sucha skóra.
Innym sposobem pomocnym w wykryciu
alergenu pokarmowego jest zastosowa-
nie diety rotacyjnej. Dieta ta polega na
spo¿ywaniu pokarmu podejrzanego
o wywo³anie uczulenia, a nastêpnie uni-
kanie go. Przyk³adowo przez 5 dni nale-
¿y jeœæ prawdopodobnie uczulaj¹ce po-
midory, a przez nastêpne 2 dni unikaæ
tych warzyw i obserwowaæ reakcje.
15% Europejczyków cierpi
na alergiczny nie¿yt nosa.
chanie, obrzêk w okolicach oczu i ³zawie-
nie, ból g³owy i zatok.
Jak radziæ sobie z tym problemem?
Ca³kowita eliminacja z otoczenia alerge-
nów wziewnych nie jest mo¿liwa. Istniej¹
jednak sposoby na unikanie substancji
uczulaj¹cych lub ³agodzenie objawów.
Rozwi¹zanie problemu
Wspomniane wczeœniej wyeliminowanie
niepo¿¹danych pokarmów z diety to
pierwszy krok w walce z alergi¹ pokar-
2) Alergia wziewna lub oddechowa
to reakcja uczuleniowa na skutek wdy-
chania niepo¿¹danych alergenów przez
nos. Najczêœciej ten typ alergii objawia
siê poprzez alergiczny nie¿yt nosa, aler-
giczne zapalenie spojówek i astmê.
W przypadku alergii sezonowej, gdy py-
lenie roœlin jest najbardziej intensywne
(od koñca kwietnia do koñca sierpnia),
dobrym rozwi¹zaniem po ka¿dorazowym
powrocie do domu s¹: czêste sp³ukiwa-
nie ca³ego cia³a pod prysznicem, mycie
w³osów, przemywanie wnêtrza nosa oraz
zmiana ubrania. Ponadto nale¿y unikaæ
spacerów w miejsca mocno zadrzewione
–
lasy, parki, ³¹ki itp.
Alergiczny nie¿yt nosa
to innymi s³o-
wy katar lub stan zapalny b³ony œluzowej
nosa spowodowany czynnikami zewnê-
trznymi. Schorzenie to wywo³uj¹ najczê-
œciej py³ki roœlin rozsiewane przez wiatr
(sezonowy nie¿yt nosa), a tak¿e inne
alergeny wziewne wspomniane powy¿ej
(ca³oroczny nie¿yt nosa).
Posiadanie upragnionego kota
mo¿e staæ siê nieosi¹galnym marzeniem.
Astma oskrzelowa
to przewlek³a cho-
roba zapalna dróg oddechowych, której
przyczyn¹ jest nadwra¿liwoœæ oskrzeli ob-
jawiaj¹ca siê dusznoœci¹, œwiszcz¹cym
oddechem, uczuciem œciskania w klatce
piersiowej oraz napadowym kaszlem
Czasem to nie owoce uczulaj¹ lecz
substancje, którymi s¹ spryskiwane.
Objawy
Do typowych objawów alergicznego nie-
¿ytu nosa nale¿¹: uczucie swêdzenia
w nosie, wodnista wydzielina z nosa, ki-
Osoby uczulone na kurz powinny czêsto
wietrzyæ pomieszczenia, w których prze-
bywaj¹, odkurzaæ powierzchniê mieszka-
nia specjalnymi odkurzaczami dla alergi-
ków wyposa¿onymi w filtry, myæ pod³ogê
4
Praktyczny informator dla pacjentów z alergi¹
Praktyczny informator dla pacjentów z alergi¹
5
utrudniaj¹cym oddychanie. Astma mo¿e
byæ wywo³ana miêdzy innymi poprzez
typowe alergeny powoduj¹ce inne cho-
roby alergiczne. Astma na tle alergicz-
nym to tzw. astma atopowa. Wystêpuje
najczêœciej u dzieci w wieku szkolnym
(80%), którym sk³onnoœæ do alergii gene-
tycznie przekazali rodzice. Oprócz czynni-
ków genetycznych na rozwój astmy maj¹
wp³yw tak¿e warunki œrodowiskowe.
ników dra¿ni¹cych: spalin, dymu tytonio-
wego, perfum, dezodorantów w sprayu,
farb, lakierów. W momencie podjêcia le-
czenia przez pulmonologa zalecone zo-
stan¹ specjalne badania spirometryczne,
polegaj¹ce na pomiarze i ocenie przep³y-
wu powietrza w drogach oddechowych;
podane odpowiednie leki oraz przekaza-
ne instrukcje dotycz¹ce inhalacji.
koñca znana. Przypuszcza siê, ¿e pod³o-
¿em choroby s¹ uwarunkowania gene-
tyczne. Nie wyklucza siê tak¿e wp³ywu
czynników zewnêtrznych, przede wszyst-
kim zanieczyszczenia œrodowiska. Sub-
stancje chemiczne zawarte w spalinach,
tworzywach sztucznych itp. uszkadzaj¹
naturalne mechanizmy obronne organi-
zmu, w tym skórê. AZS wystêpuje za-
zwyczaj u dzieci, w pierwszych trzech la-
tach ¿ycia. Osoby ze sk³onnoœci¹ do
atopii mog¹ cierpieæ na tê chorobê
przez ca³e ¿ycie.
3) Alergia kontaktowa lub skórna
to mówi¹c najproœciej stan zapalny skóry
spowodowany ró¿nego rodzaju alerge-
nami. Uczulenia skórne mo¿e wywo³aæ
praktycznie wszystko: detergenty, œrodki
czystoœci, kosmetyki, syntetyki, leki, for-
malina, bi¿uteria (przede wszystkim ni-
kiel), chrom, guma, lateks, we³na i wiele
innych. Najczêstszym objawem nadwra¿-
liwoœci skóry jest wyprysk alergiczny, ato-
powe zapalenie skóry lub pokrzywka.
ASTMA JEST CHOROB¥, KTÓRA
WYMAGA SPECJALISTYCZNEGO
LECZENIA I STA£EGO
NADZORU PULMONOLOGA!
Objawy
Najczêstsze dolegliwoœci to silny œwi¹d
skóry, wypryski, rogowacenie i suchoœæ
naskórka (in. rybia ³uska). Skóra jest
czêsto zaczerwieniona, mog¹ wyst¹piæ
szorstkie plamy na powierzchni skóry
twarzy, szyi, klatce piersiowej, przedra-
mionach, grzbietach d³oni, nogach,
w zgiêciach pod kolanami i przy ³ok-
ciach. Ponadto czêstym objawem jest
rozdra¿nienie.
Zaczerwieniona skóra, swêdzenie,
'rybia ³uska"
–
to skutek alergii
Czego unikaæ
W przypadku predyspozycji do chorób
alergicznych oraz stwierdzenia astmy
przez lekarza nale¿y unikaæ wszelkiego
rodzaju alergenów (py³ki roœlin, z³uszczo-
ny naskórek zwierz¹t, roztocza kurzu do-
mowego, pleœnie itp.) oraz innych czyn-
ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY
POWINIEN LECZYÆ LEKARZ
PIERWSZEGO KONTAKTU
LUB DERMATOLOG!
Wyprysk alergiczny
(wyprysk kontaktowy)
zmiany na skórze przypominaj¹ce wy-
sypkê wywo³ane przez bezpoœredni kon-
takt z substancj¹ uczulaj¹c¹. Wyprysk po-
wstaje wtedy, gdy substancja uczulaj¹ca
dzia³a na skórê w sposób przewlek³y.
Rozwi¹zaniem problemu jest unikanie
alergenu. Podczas u¿ywania detergen-
tów nale¿y profilaktycznie korzystaæ z gu-
mowych rêkawic, nie nosiæ tzw. sztucznej
bi¿uterii (zdarzaj¹ siê tak¿e uczulenia na
srebro, z³oto), nie p³ukaæ tkanin w p³y-
nach zmiêkczaj¹cych, wybieraæ ³agodne
proszki do prania.
W³aœciwa pielêgnacja skóry atopowej
Higiena skóry atopowej nie jest ³atwa.
Gor¹ce i d³ugotrwa³e k¹piele w wannie
wysuszaj¹ skórê, dlatego najlepiej braæ
ch³odny prysznic. Powinno siê ca³kowicie
zrezygnowaæ z u¿ywania zwyk³ych myde³
i p³ynów do k¹pieli. W aptekach mo¿na
za to nabyæ specjalne preparaty do my-
cia skóry atopowej. Po natrysku nie nale-
¿y wycieraæ cia³a szorstkim rêcznikiem.
Dobrze jest nat³uszczaæ skórê oliwk¹ ko-
smetyczn¹ lub spo¿ywcz¹ oliw¹ z oliwek.
Domowym sposobem, który mo¿e przy-
nieœæ ulgê chorej skórze jest k¹piel
w krochmalu. Do wype³nionej letni¹ wo-
d¹ wanny dodaje siê kilka ³y¿ek m¹ki zie-
mniaczanej. Taki zabieg mo¿na stosowaæ
2-3 razy w tygodniu.
Noszenie piêknej bi¿uterii przez kobiety
z alergi¹ mo¿e staæ siê niemo¿liwe.
Atopowe zapalenie skóry
(AZS)
to przewlek³e oraz nawrotowe zapalenie
skóry, którego przyczyna nie jest do
Uczulenie na detergenty, œrodki czystoœci
–
to spore utrudnienie w utrzymaniu porz¹dku.
6
Praktyczny informator dla pacjentów z alergi¹
Praktyczny informator dla pacjentów z alergi¹
7
Pokrzywka
Zmiany na skórze spowodowane wyst¹-
pieniem pokrzywki mo¿na porównaæ do
prozaicznego poparzenia m³od¹ pokrzy-
w¹. Najczêœciej skóra staje siê zaczerwie-
niona, swêdzi, po krótkim czasie poja-
wiaj¹ siê grudki w kolorze bia³awym lub
lekko czerwonym. Mo¿e wyst¹piæ obrzêk.
Wiêkszoœæ przypadków pokrzywki ma
ostry przebieg i trwa do kilkunastu go-
dzin. Przyczyna wyst¹pienia tej dolegli-
woœci le¿y oczywiœcie po stronie uczulaj¹-
cych alergenów.
Profilaktyka
W przypadku podejrzenia pokrzywki na-
le¿y unikaæ substancji dra¿ni¹cych: œrod-
ków chemicznych, mocno perfumowa-
nych kosmetyków, odzie¿y z dodatkiem
sk³adników syntetycznych oraz ubrañ
we³nianych. W przypadku wyst¹pienia
alergicznych zmian na skórze lekiem
³agodz¹cym objawy jest cetyryzyna (np.
Allertec WZF).
Uczulenia na owady
Alergiê wywo³uj¹ najczêœciej owady
z rzêdu b³onkówek, czyli pszczo³y, osy,
szerszenie. Owady te wytwarzaj¹ toksycz-
ny jad, który wstrzykuj¹ do skóry pod-
czas u¿¹dlenia. ¯¹dl¹ tylko samice. Naj-
bardziej agresywne s¹ osy i szerszenie,
które ³atwo sprowokowaæ do ataku. Po
u¿¹dleniu wystêpuj¹ najczêœciej: ból,
obrzêk, zaczerwienienie, swêdzenie. Cza-
sami dochodzi do rozprzestrzenienia siê
toksycznego jadu na inne czêœci cia³a.
Mo¿e dojœæ do trudnoœci w oddychaniu,
dusznoœci, bólu i zawrotów g³owy, a na-
wet utraty przytomnoœci. Przy takich ob-
jawach nale¿y bezwzglêdnie skorzystaæ
z porady lekarza. Osoby, u których
stwierdzono uczulenie na jad owadów
powinny starannie okrywaæ cia³o (przede
wszystkim w miejscach o wzmo¿onej ilo-
œci owadów), nie chodziæ boso, nie u¿y-
waæ kosmetyków o silnych zapachach,
które mog³yby przyci¹gn¹æ owady, za-
chowaæ ostro¿noœæ podczas spo¿ywania
posi³ków na œwie¿ym powietrzu w celu
unikniêcia ewentualnego po³kniêcia
owada. Po uk³uciu przez owada mo¿na
zastosowaæ preparat ³agodz¹cy miejsco-
wy odczyn zapalny, np. Dermophenazol
(dostêpny bez recepty).
Wielogodzinne przebywanie na pla¿y mo¿e
spowodowaæ zmiany skórne.
Istnieje jednak wiele pozaalergicznych
powodów pojawienia siê tych uci¹¿li-
wych objawów: gor¹co, zimno, s³oñce,
du¿y stres, wysi³ek fizyczny.
Toksyczny jad u niektórych owadów
mo¿e wywo³ywaæ silne reakcje alergiczne.
Osoby z AZS powinny nosiæ naturaln¹
bieliznê, najlepiej z czystej bawe³ny.
Ubrania oraz poœciel trzeba tu¿ po wy-
praniu w ³agodnych proszkach dok³adnie
wyp³ukaæ.
ROZPOZNANIE I LECZENIE
POKRZYWKI POWINNO LE¯EÆ
W GESTII LEKARZA ALERGOLOGA!
4) Alergia oczna
Alergiczne zapalenie spojówek towarzy-
szy najczêœciej alergii wziewnej. Jest to
stan zapalny narz¹du wzroku spowodo-
wany uczulaj¹cymi czynnikami zewnêtrz-
nymi takimi jak: wiatr, py³, kurz, klimaty-
zacja i inne. Aby zmniejszyæ objawy
mo¿na u¿yæ kropli zawieraj¹cych
kromoglikan sodowy np. Polcrom WZF.
Zim¹ skórê atopow¹ pielêgnuje siê je-
szcze bardziej. Dobrze jest zrezygnowaæ
z we³nianych swetrów i innych okryæ z te-
go surowca. Dodatkowe podra¿nienia
mog¹ wywo³aæ tak¿e rajstopy. Nale¿y za-
st¹piæ je innymi ubraniami np. bawe³nia-
nymi getrami, lub zwracaæ szczególn¹
uwagê na zawartoœæ syntetyków w pro-
dukcji tego produktu.
Objawy
Typowe objawy alergicznego zapalenia
spojówek to zaczerwienienie, swêdzenie
oraz ³zawienie. Czasami mo¿e wyst¹piæ
opuchlizna oraz œwiat³owstrêt.
Miejsca, których nale¿y unikaæ
Ze wzglêdu na nadmierne wysuszanie
skóry powinno siê ograniczyæ: k¹piele
s³oneczne, wizyty w solarium i na basenie
(chlor!) oraz przebywanie w pomieszcze-
niach klimatyzowanych.
Chlor zawarty w wodzie mo¿e skutecznie
utrudniaæ letnie zabawy w basenie
ALERGICZNE ZAPALENIE
SPOJÓWEK POWINNO BYÆ
ROZPOZNANE I LECZONE PRZEZ
ALERGOLOGA LUB OKULISTÊ!
8
Praktyczny informator dla pacjentów z alergi¹
Praktyczny informator dla pacjentów z alergi¹
9
[ Pobierz całość w formacie PDF ]