informacja o rozmiarach i ...

informacja o rozmiarach i kierunkach emigracji z polski w latach 2004-2013, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNYDEPARTAMENTBADAŃ DEMOGRAFICZNYCH I RYNKU PRACYWarszawa, październik 2014 rokuInformacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polskiw latach 2004 – 2013WprowadzeniePrezentowane dane dotycząszacunkowej liczby mieszkańców Polski przebywających wkońcu danego roku czasowo za granicą.Obrazują wielkość tzw. zasobów imigracyjnych Polakóww innych krajach – według stanu w końcu każdego roku (w okresie 2004-2013), nie jest to zatemliczba wyjazdów w danym roku.Dane te obejmują osoby, które – zachowując zameldowanie na pobyt stały w Polsce –przebywają poza krajem. Często zdarza się, że osoby te przebywają za granicą przez wiele lat, ale wzwiązku z tym, że nie dokonały wymeldowania z pobytu stałego w Polsce, można przypuszczać, żewyjazd ten nie jest definitywny.W każdym roku obserwowane są powroty z emigracji czasowych, ale także nowe wyjazdy.Liczba emigrantów w końcu danego roku zależy m.in. od wielkości zasobu emigracyjnego w końcupoprzedniego roku oraz liczby wyjazdów i powrotów w danym roku.Migracje zagraniczne są zjawiskiem społeczno-ekonomicznym na trwałe wpisanym wewspółczesną historię Polski. Po zauważalnym spadku liczby Polaków przebywających czasowo zagranicą w latach 2008-2010, rok 2013 był kolejnym rokiem zwiększenia się zasobu imigracyjnegoPolaków w innych krajach. Z jednej strony może to być symptom potwierdzający tezę owychodzeniu krajów Unii Europejskiej (które są głównym kierunkiem emigracji z Polski) z kryzysuekonomicznego, a z drugiej strony skala migracji pokazuje problem wciąż wysokiego bezrobocia wPolsce, szczególnie wśród ludzi młodych. Jak wykazały wyniki NSP 2011 i potwierdzają innebadania statystyczne prowadzone w gospodarstwach domowych, głównym powodem wyjazdów zagranicę jest chęć podjęcia tam pracy.1W wyborze kraju emigracji odgrywają znaczną rolę nie tylko warunki życia w krajuprzyjmującym i stosunek mieszkańców tego kraju do imigrantów, ale również uwarunkowaniahistoryczne, bliskość kraju oraz w ogromnej mierze ukształtowane sieci migracyjne – informacje odoświadczeniach krewnych, sąsiadów i znajomych.Wyniki szacunkuJak wcześniej zaznaczono, szacunki emigracji opracowane przez GUS (p. tabl. 1)przedstawiają liczbę emigrantów z Polski przebywających czasowo za granicą w latach 2004-2013–według stanu w końcu każdego roku. Wobec pojawiających się niekiedy mylnych interpretacjiprezentowanych danych należy podkreślić, że nie są to strumienie emigracji w poszczególnychlatach – dane te nie mogą być sumowane. Dane za lata 2007-2013 dotyczą osób przebywającychczasowo za granicą powyżej 3 miesięcy1, natomiast dane do 2006 r. obejmują osoby przebywająceczasowo powyżej 2 miesięcy. Należy podkreślić, że różnice wyników tych badań, wynikające zezmiany kryterium okresu nieobecności są niewielkie i dane te mogą być porównywane w czasie.Wyniki szacunków z założenia nie obejmują emigracji sezonowych Polaków, które z uwagina czas ich trwania – najczęściej do trzech miesięcy – w większości krajów Wspólnoty podlegająuproszczonym procedurom formalno-prawnym lub w ogóle nie są rejestrowane.Podobnie jak w poprzednich latach, prezentowana tabela zawiera szacunkowe dane dlakrajów „starej UE-15” (poza Luksemburgiem) a z krajów, które wstąpiły do UE po 2004 roku – dlaRepubliki Czeskiej i Cypru. Ponadto z krajów niebędących członkami UE pokazano Norwegię (krajnależący do obszaru EEA), która stała się ważnym kierunkiem polskiej emigracji.Szacuje się, że w końcu 2013 roku poza granicami Polski przebywało czasowookoło 2196 tys. mieszkańców naszego kraju, tj. o 66 tys. (3,1%) więcej niż w 2012 roku (około2130 tys.). W E uropie w 2013 r. przebywało około 1891 tys. osób (w 2012 roku – około 1816tys.), przy czym zdecydowana większość – około 1789 tys. – emigrantów z Polski przebywała wkrajach członkowskich UE. Liczba ta zwiększyła się o 69 tys. w stosunku do 2012 roku. Wśródkrajów należących do UE, nadal najwięcej osób przebywało w Wielkiej Brytanii (642 tys.),Niemczech (560 tys.), Irlandii (115 tys.) oraz w Holandii (103 tys.) i we Włoszech (96 tys.).1Kryterium czasowe powyżej 3 miesięcy zostało wprowadzone do badań statystycznych w 2006 roku w związku znowelizacjąUstawy z dn. 14 lipca 2006 o wjeździe na terytorium RP, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywatelipaństw członkowskich UE i członków ich rodzin (Dz.U.06.144.1043 z późn. zm.)2Tabl. 1. Szacunek emigracji z Polski na pobyt czasowy w latach 2004-2013a(liczba osób przebywających za granicą w końcu roku)Liczba emigrantów w tys.20082 2101 8871 82020092 1001 7651 690Kraj przebywaniaOgółemEuropaUnia Europejska(27 krajów)dAustriaBelgiaCyprDaniaFinlandiaFrancjaGrecjaHolandiaHiszpaniaIrlandiaNiemcyPortugaliaCzechySzwecjaWielka BrytaniaWłochyKraje spozaUnii Europejskiejw tym:Norwegia1114..0,32110101422940,3.6243910.1513..0,430132326153850,5.111505920.2521..0,744174337764300,6.173407030.3428..3492055441204501.255808560.393141745520988020049018276908765364033419456201088318049011029650886738363432036016988414046519315958875452945319360169248133440173358092785024493192611610644129435273561292744625473212621595401204701736625948556284822326314973711850018386379796653149125363121033411556018406429610271NSP2002b78646145120041 0007707502005200620072 2701 9251 86020102 0001 6851 607NSP2011c2 0181 7181 64420112 0601 7541 670201221301816172020132 1961 89117891 450 1 9501 200 1 6101 170 1 550a Dane dotyczą liczby osób przebywających za granicą czasowo: dla lat 2002-2006 – powyżej 2 miesięcy, dla lat2007-2013 – powyżej 3 miesięcy.bPo rozszacowaniu liczby emigrantów o nieustalonym kraju czasowego pobytu liczba emigrantówprzebywających w krajach Europy wynosi 547 tys., w krajach UE – 535 tys.cInformacje o rozmiarach i kierunkach emigracji z Polski prezentowane w latach 2012-2013 zawierały wynikiwstępne spisu.d Do 2006 r. 25 krajów.Wielkość zasobów migracyjnych wynika zarówno z liczby wyjazdów jak i powrotów, które –w mniejszym lub większym stopniu – towarzyszą wyjazdom na pobyt czasowy. W 2013 r. dla kilkukrajów z obszaru UE odnotowano wzrost liczby Polaków przebywających tam czasowo, co oznacza,że liczba wyjazdów do tych krajów przewyższyła liczbę powrotów.Spośród krajów, które od lat są głównymi kierunkami polskiej emigracji znaczący wzrostliczby Polaków zaobserwowano w Niemczech (o 60 tys. tj. o 12%) oraz niewielki w Wielkiej3Brytanii (0,8%). Pełne otwarcie niemieckiego rynku pracy, sąsiedztwo z Polską, niski poziombezrobocia w Niemczech sprawiają, że Polacy coraz chętniej wyjeżdżają do tego kraju. Wzrostliczby Polaków zaobserwowano również w Holandii.Jednocześnie nastąpił dalszy wzrost liczby osób przebywających w krajach europejskichnienależących do UE, w tym w Norwegii – w 2013 r. przebywało w tym kraju 71 tys. osób. Państwaskandynawskie oferują wysoki poziom opieki społecznej, w Norwegii jest on wyjątkowo korzystny.Młodzi Polacy znajdują tam miejsca pracy, a także sprzyjające warunki do zakładania i powiększaniarodziny.Spadek liczby emigrantów z Polski odnotowano w Hiszpanii (-8,1%) oraz w Irlandii (-2,5%)i Grecji; w krajach tych notuje się relatywnie wysokie bezrobocie, będące skutkiem kryzysuekonomicznego.Szacuje się, że ponad 75% czasowych emigrantów z Polski przebywa za granicą co najmniej12 miesięcy. Osoby te zaliczane są do emigrantów długookresowych i – razem z osobami, którewyemigrowały na stałe – powinny być uwzględnione w stanach ludności poszczególnych krajów (sąrezydentami krajów przyjmujących).Zdecydowana większość polskich emigrantów przebywa za granicą w związku z pracą,chociażwraz z upływem czasu zwiększa się też odsetek osób – członków rodzin polskichemigrantów, pozostających na ich utrzymaniu (małżonkowie, dzieci). Polacy, którzy wyjechali doinnych krajów w okresie od maja 2004 r. do końca 2013 r. na pobyt czasowy powyżej 3 miesięcy, wzdecydowanej większości wyjechali w celu podjęcia tam pracy.Należy zaznaczyć, że wyniki szacunku opracowanego przez GUS powinny byćtraktowane jako przybliżone.Szacunek jest utrudniony ze względu na różne systemyewidencjonowania przepływów migracyjnych istniejące w poszczególnych krajach, oraz różnądostępność danych o migracjach. Dane krajów przyjmujących, prezentujące liczbę Polaków lub osóburodzonych w Polsce obejmują również te osoby, które wyemigrowały z Polski na stałe i nie sąobjęte opisywanym szacunkiem. Dodatkowo, poszczególne kraje przy opracowywaniu statystykdotyczących migracji często uwzględniają różne okresy przebywania jako kryterium zaliczaniaosoby do imigrantów. Wiele z nich stosuje kryterium 1 roku i nie prowadzi lub nie publikujestatystyk migracji krótkookresowych. Analizę utrudnia również fakt, ze część Polaków ma podwójneobywatelstwo, wobec czego osoba, która ma obywatelstwo polskie i kraju przyjmującego nie jesttraktowana w kraju aktualnego zamieszkania jako obywatel polski. Ponadto wiele osób, któreprzebywają za granicą kilka lat, nabywa obywatelstwo kraju przyjmującego. Pewnym utrudnieniemprzy szacowaniu danych dla poszczególnych krajów jest też fakt, że wiele osób po opuszczeniu4Polski zmienia kraj przebywania - wyjeżdżają np. z Wielkiej Brytanii do Norwegii lub innego kraju,bardziej atrakcyjnego pod względem łatwości znalezienia pracy, oferowanych wynagrodzeń czyszerszego dostępu do świadczeń społecznych.Uwzględniając zatem powyższe aspekty, jak również wysoką złożoność zjawiska migracjiczasowych i trudności w jego obserwacji należy - przy analizie zmian skali i kierunków emigracjiczasowych Polaków - traktować prezentowane wyniki szacunku z pewną ostrożnością.Źródła danych o emigracji Polaków za granicęPrzy szacowaniu emigracji czasowej dla poszczególnych lat korzystano z różnych źródeł.Podstawą szacunków do 2008 r. były wyniki powszechnego spisu ludności 2002 (w maju 2002 r.przebywało za granicą 786 tys. mieszkańców Polski, z czego ponad 626 tys. przez okres co najmniej12-tu miesięcy). Dane te były aktualizowane poprzez szacunek przy wykorzystaniu krajowych izagranicznych źródeł danych statystycznych i administracyjnych, które były prezentowane winformacjach o r ozmiarach i kierunkach emigracji z Polski publikowanych w poprzednich latach2.Podstawą szacunków dla lat 2011-2013 r. i korekty danych za 2009 i 2010 był ostatni spis ludnościprzeprowadzony w 2011 r. oraz zagraniczne źródła danych. Uwzględniane są również wyniki badaństatystycznych GUS opartych na źródłach administracyjnych (obejmujących osoby, które zgłosiływyjazd czasowy za granicę w ewidencji gminy) oraz badań prowadzonych w gospodarstwachdomowych.Opracowanie:Zofia Kostrzewa - naczelnik Wydziału Badań Migracji i Narodowości– pod kierunkiem Doroty Szałtys – Zastępcy Dyrektora Departamentudr Grażyna MarciniakWiceprezes GUS2(archiwum).5 [ Pobierz całość w formacie PDF ]