Indie egzamin II rok, Filozofia, Rok IV, Filozofia wschodu, Materiały
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
INDIE
Satjam ewa dżajate! – prawda zawsze zwycięża
GEOGRAFIA INDII
Lokalizacja: Azja Południowo-Wschodnia
Powierzchnia: ok. 3 mln km
2
(dla porównania: Europa – 10,5 mln km
2
, Polska – 0,3 mln km
2
)
Ukształtowanie: Himalaje, Dolina Gangesu, pustynie, Wyżyna Dekan
Rzeki: Ganges, Jamuna, Brahmaputra
Klimat: monsunowy; sześć pór roku (wasanta – wiosna, griszma – lato, warsza – pora deszczowa,
śarad – jesień, hemanta – wczesna zima, śiśira – późna zima)
ADMINISTRACJA INDII
Nazwa: Republika Indii, Bharat
Typ rządu: republika federacyjna
Stolica: New Delhi
Podział administracyjny: 28 stanów, 7 terytoriów zjednoczonych
Ludność: 1,18 mld (dla porównania: Europa – 700 mln, Polska – 38 mln); druga populacja świata,
17,31% ludzkości
JĘZYKI
Hindi, bengalski, tamilski, malajalam, gudżarati
RODZINY JĘZYKOWE
Ogółem 1625 języków, które można podzilić na cztery główne rodziny:
1.
Rodzina indoeuropejska – największa z rodzin językowych; dwie podgrupy: języki
indoaryjskie i dardyjskie; indoaryjskie:
Staroindoaryjskie (język wedyjski, sanskryt)
Średnioindoaryjskie (wśród nich różnorodne prakryty)
Nowoindoaryjskie (m.in. hindi, bengalski, pendżabski etc.)
2.
Rodzina drawidyjska
Grupa południowa (tamilski, kannada, malajalam, toda)
Południowo-zachodnia (tulu)
Południowo-wschodnia (telugu), centralną (kolami)
Gondwańska (gondi)
Północno-wschodnia (kurukh, oraon)
Północno-zachodnia (brahui)
3.
Rodzina australo-azjatycka
Grupa języków mundajskich (munda)
Mon-khmer (część języków z tej rodziny nie posiada własnego pisma)
4.
Rodzina tybeto-birmańska
Gałąź tybetańsko-himalajską (m.in. balti, tadakhi, newari, język tybetański)
Północno-assamską
Assamsko-birmańską (m.in. bodo, garo, manipuri, mizo); głównie stany północno-
zachodnie i północno-wschodnie: Sikkim, Bhutanu, Nepalu
Języki izolowane – relikty języków popularnych niegdyś na subkontynencie indyjskim, np. język
nahali (używany przez nieliczne grupy w centralnych Indiach), języki andamańskie oraz język
kusunda.
Najpopularniejsze współczesne
języki Indii:
Hindi – 41% (490 mln)
Bengalski – 8,1% (215 mln)
Telugu – 7,2 % (75 mln)
Marathi – 7% (71 mln)
Tamilski – 5,9% (77 mln)
Urdu – 5% (104 mln)
Gudżarati – 4,5% (46 mln)
Kannada – 3,7%
Malajalam – 3,2%
Orija – 3,2%
Pandżabski – 2,8% (88 mln)
Assamski – 1,3%
Maitilski – 1,2%
Inne – 5,9%
Grupy językowe:
Indoaryjskie – 72%
Drawidyjskie – 25%
Mongoloidalne i pozostałe – 3%
Języki urzędowe
2 główne – hindi i angielski oraz 21 pozostałych
RELIGIE
Hinduizm – 80,5% (lub 60% jeśli wyłączyć niedotykalnych i ludność plemienną)
Islam – 13,4%
Chrześcijaństwo – 2,3%
Sikhizm – 2%
Buddyzm – 0,75%
Dżinizm – 0,5%
Inne religie (żydzi, parsowie, bahaici itd.) – 0,5%
OM – mistyczna zgłoska – chrześcijańskie amen = zaiste, niechaj tak będzie! Arabskie amin
RECEPCJA FILOZOFII WSCHODU:
Hegel
: „Tak więc Hindusi potrafią patrzeć przez dziesięć lat na czubek własnego nosa, żywieni przez
otaczających ich gapiów, pozbawieni wszelkiej innej duchowej treści. Indie należy wykluczyć z
historii”
Reale
: „filozofia jest specyficznym tworem Greków”
Edward Said
: Orientalizm – zabarwione niechęcią i poczuciem wyższości nastawienie ludzi Zachodu
do obcej kultury; wiedza o innym daje moc rządzenia nim! Orientalizm to produkt uboczny dominacji
kolonialnej i intelektualnego imperializmu.
Ronald Inden
: „Zachodzni badacze powinni uwolnić Indie z hegemonii zachodniego dyskursu i
przywrócić im epistemologiczną i aksjologiczną niezależność:
Wilhelm Halbfass
: „myślenie europocentryczne: „udzielanie suwerenności i przywracanie Hindusom
ich pierwotnej swoistości” świadczą o chęci utrzymania Zachodu w roli PODMIOTU świata”
Gilbert Ryle
: „Nic co pochodzi ze Wschodu nie jest godne uwagi filozofa, z wyjątkiem słońca”
nothing worth a philosopher's notice out of the East expect the sun
Peter Strawson
: mówi, że jest „uzależniony od Indii”
ŹRÓDŁA EUROPOCENTRYZMU
Brak podstawowej zalety, którą posiada filozofia zachodnia – myśl Wschodu nie wyrasta z rodzimej
tradycji intelektualnej, budzi poczucie obcości
Złudzenie jedności zachodu – skłonność do podkreślania jedności tradycji zachodniej (mimo
oczywistych różnic pomiędzy poszczególnymi nurtami, okresami, itd.), jedność filozofii Zachodu
wydaje się bezsporna, podczas gdy multikulturowy dialog filozoficzny wciąż budzi obawy
Złudzenie jedności Orientu – nieznajomość różnic między filozofią Indii i Chin; skłonność do
uproszczeń i generalizacji, brak JEDNEGO reprezentatywnego stanowiska „filozofii wschodu” ani
filozofii indyjskiej czy chińskiej (ani nawet szkoły wedanty czy taoizmu)
Kryzys filozofii orientalnej – w XX w. myśliciele indyjscy chcąc zahmować się filozofią przejęli
zachodnie narzędzia, porzucając rodzime tradycje; ostatnie 30 lat – powrót do filozoficznych tradycji
Azji
Filozofię wschodu, a Indii szczególnie, cechuje wielość, różnorodność, rywalizacja między
poszczególnymi koncepcjami – debata
FILOZOFIA PORÓWNAWCZA
Cross-cultural phenomenon
Interkulturowość filozofii pozwala uświadomić sobie w jak wielu różnych środowiskach kulturowych
rodzi się filozoficzny namysł i jak różne konteksty kulturowe odciskają się na strukturze ludzkiego
myślenia i tworzonych arblitralnie kategoriach pojęciowych
Ksenologia – swoista „ogólnoludzka konwersacja” czyli wysławianie ludzkich doświadczeń –
zarówno tych jednostkowych, podobnych, powtarzalnych, jak i tych niecodziennych, całkiem
odmiennych – w przróżnych kulturowych językach czy poetykach
Świadomość metakulturowa i kulturowy poliglotyzm
Auto-dez-identyfikacja, czyli zdemaskowanie i przekroczenie własnej fałszywej tożsamości, a
także zdiagnozowanie mitów pojęciowych własnej kultury (np. mit nauki)
Krytyczna autoidentyfikacja czyli pozyskanie i dopełnieni własnej tożsamości przez poznanie
siebie w relacji ja z INNYM, oraz przez skontrastowanie własnej tożsamości z inną
Akt identyfikacji wymaga odniesienia się do wspólnoty ogólnoludzkiej – różnica nieuchronnie
implikuje tożsamość
Za pośrednictwem i pomocą obcego – rozszerzenia pojęcia tożsamości, a także dostrzeżenie
relacyjnego, dynamicznego i wielofazowego charakteru formułowania tożsamości i
samowiedzy
OBCOŚĆ FILOZOFII WSCHODU JAKO WYZWANIE POZNAWCZE
Teza: poznając innego zbliżam się do poznania samego siebie, lepiej uzmysławiam sobie „kim (nie)
jestem?”
Jednakże to co wydaje się być inne (obce) okazuje się ostatecznie w dużej mierze projekcją
naszej własnej wyobraźni → wyobrażamy sobie coś czego nikt z nas nie mógł sobie
wyobrazić → Inny staje się zaprzeczeniem mnie
To co wydawało się obce okazuje się tylko naszym własnym wyobrażeniem, czym obce być
powinno (jako zaprzeczenie tego co znane – swojskie)
Stopniowe oswajanie obcego przez konfrontację z kulturowymi stereotypami rodzaju: Wschód
– spirytualizm, zagłębianie się we własnej duszy, procesach życia psychicznego, irracjonalizm
itp.; Zachód – materializm, efekt wnikliwej obserwacji natury, racjonalizm
PODSTAWOWE POJĘCIA I PODZIAŁY FILOZOFII INDYJSKIEJ
DARŚANA – widzenie, postrzeganie oraz pojęciowe ujmowanie rzeczywistości (driś – patrzeć,
widzieć)
OGLĄD-WGLĄD-POGLĄD
1.
Ogląd, bezpośrednie postrzeganie zmysłowe
2.
Intuicyjny wgląd, np. osiągnięty dzięki medytacyjnemu skupieniu
3.
Pogląd, poznanie pojęciowe, dociekanie prawdy w oparciu o racjonalne wnioskowanie
ANWIKSZIKI – logika, metodyczna refleksja, wgląd, rozumowanie, metafizyka
MATA – myśl, idea, opinia, przekonanie, doktryna,
SIDDHANTA – ugruntowana doktryna, opinia, mniemanie
WADA – dyskurs, debata, polemika (wadzić się)
WEDA – wiedza, nauka (np. liturgia ofiarna, ale też gramatyka, astronomia)
DHARMA – nauka, doktryna filozoficzno-religijna (dhri – dzierżyć)
PRAWO-PRAWDA-PRAWOŚĆ
1.
Porządek rzeczywistości, prawo kosmiczne i naturalne
2.
Doktryna opisująca ład kosmiczny
3.
Zasada przyczynowego wyjaśniania zdarzeń
4.
Porządek społeczny i moralny zgodny z tradycją i odzwierciedlający prawo natury
5.
Powinność, zasługa, cnota – wskaźnik postawy etycznej
DHARMA a RELIGIA
Wspólne wszystkim dharmom jest:
Dążenie do wyzwolenia (Moksza, kaiwalja, nirwana) oraz:
Przekonanie o konieczności ponownego wcielania się (sansara)
W odróżnieniu od religii (w zachodnim rozumieniu) indyjska dharma jest:
Inkluzywna – tzn. nie wymaga od wyznawcy wyłączności; akceptacja jednej dharmy nie musi
pociągać negacji i odrzucenia pozostałych
Nie jest konkluzywna – nie definiuje się jako ostateczna, jedyna i słuszna ścieżka duchowego
rozwoju, nie uzurpuje sobie wyłączności
Nie jest ekskluzywna – stanowi wystarczający choć niekonieczny warunek wyzwolenia się
PERIODYZACJA FILOZOFII INDYJSKIEJ
Pierwszy okres od XV w, p.n.e. do X w. n.e.
1.
Wczesna epoka wedyjska (XV w. p.n.e. do IX w. p.n.e.)
2.
Późna epoka wedyjska – powstanie upaniszad (IX-VI w. p.n.e.)
3.
Epoka sutr – powstanie systemów filozoficznych (III w. p.n.e. – V w. n.e.)
4.
Epoka komentarzy filozoficznych, krytyka tradycji (ok. V w. – X w.)
Drugi okres od V w. do dnia dzisiejszego – dominacja systemów śiwaickich i winszuickich (nurt
tantary i bhakti)
Filozofia współczesna od czasów Renesansu indyjskiego (od XIX w.) – wpływ myśli zachodniej
FAZY KSZTAŁTOWANIA SIĘ KULTURY INDII
1.
Kultura doliny Indusu
3000 – 1500 p.n.e.
2.
Warstwa indo-bramińska
1500 – 600 p.n.e.
3.
Warstwa indo-śramiczna
(śrama – wysiłek, asceza)
600 p.n.e. – 300 n.e.
4.
Warstwa indyjska (hindusko-buddyjsko-
dżinijska)
300 – 1200
5.
Warstwa indo-islamska
1200 – 1757
6.
Warstwa indo-angielska
1757 – 1947 lub nawet współczesność
Kultura Indii niczym drzewo banjan
Wieloźródłowość
Wielość nurtów współtworząca jedność
Asymilacja zewnętrznych wpływów i stopniowa adaptacja „obcych” względem głównego
nurtu kultury
Kontynuacja mimo zakłóceń ciągłości
Reinterpretacja tradycyjnych pojęć i koncepcji w coraz to nowym kontekście
→ KAŻDA INNOŚĆ DA SIĘ ZASYMILOWAĆ
NAJSTARSZE CYWILIZACJE ŚWIATA
wśród nich: dolina Indusu i Chiny
Miejska kultura dorzecza Indusu:
Harappa
Mohenjodaro
Liczebność tych ośrodków miejskich wynosiła ok. 40.000 mieszkańców, były od siebie oddalone o
600 km
[ Pobierz całość w formacie PDF ]